Iconic mover

STRIJDER VOOR
MANTELZORGENDE
STUDENTEN

Naznin Musa is een rolmodel; een female leader, een winnaar. Ze heeft een tikkeltje activisme in zich (zo zegt ze zelf) en was al jong mede-ondernemer in het bedrijf van haar ouders. Tot haar vader een beroerte kreeg. Ze kreeg als thuiswonende dochter grote zorgtaken en -verantwoordelijkheden op haar bord. Ondertussen ging het met het bedrijf minder goed. Met haar broer werkte ze hard om forse schulden af te betalen. Dat lukte, maar haar sociale leven stond stil.

Vanwege haar situatie koos Naznin voor de deeltijdopleiding Commerciële Economie van de HvA. Dit verliep helaas niet vlekkeloos. Ze kwam studiepunten tekort. Niet overal ontving zij empathische reacties op haar ingewikkelde privésituatie. Mentaal had dit een weerslag. Maar weerstand werd haar brandstof.

Er waren natuurlijk meer studenten zoals zij. Ze voelde zich soms alleen, maar ze stond er niet alleen voor. Met Rosa van der Zwet (Studentenzaken) richtte zij een platform op voor studenten met zorgtaken en een zorgverantwoordelijkheid. Eind 2022 nam Naznin een ECHO Award* in ontvangst van minister Robbert Dijkgraaf, omdat ze met haar platform jonge mantelzorgers wil bijstaan en empoweren.

Naznin zit in het laatste jaar van haar studie. Hoe gaat het nu écht met haar? Chantal Deken (ambitiecoördinator Diversiteit & Inclusie) ging met Naznin in gesprek over haar weg naar impact.

* 'ECHO is het Expertisecentrum Diversiteitsbeleid. Studenten die in aanmerking komen voor een ECHO Award zijn succesvolle studenten met een biculturele achtergrond die zich onderscheiden vanwege hun ondernemende instelling, organiserend vermogen, actieve maatschappelijke betrokkenheid en constructieve aanpak in uitdagingen gerelateerd aan uitsluiting. De winnaars worden beloond met een volledig verzorgde Summercourse aan UCLA in de Verenigde Staten in 2023.'

Over identiteit valt te twisten, maar wie ís Naznin Musa?

Ik ben deeltijdstudent en ik zit het laatste jaar van mijn opleiding Commerciële Economie. Ik kom uit een nest van activisten en feministen. Het platform voor mantelzorgende studenten komt voort uit intrinsieke motivatie. Mijn ouders zijn allebei al enkele jaren chronisch ziek en worden oud. Ik zie ze met de jaren, met de dag eigenlijk, achteruit gaan. Ik kom uit een cultuur waarin een verzorgingstehuis niet de eerste route is waarvoor je kiest. Van mij en mijn zussen werd verwacht dat ik de rol van een verzorger overnam.

'TOEN DE VOLLE ZORG VOOR MIJN OUDERS OP MIJ AF KWAM MOEST IK MIJN BAAN OPGEVEN, ZELFS HET KOPEN VAN EEN TREINKAARTJE WERD EEN UITDAGING'

Kun je je gezinssamenstelling beschrijven?

Ik ben het middelste kind uit een groot gezin met zeven kinderen en ik woon thuis in Rotterdam. Daarom komt de praktische zorg bij mij terecht. Ik kwam als deeltijdstudent naar Amsterdam, zodat ik naast het studeren voor mijn ouders kan zorgen. Momenteel zit ik in het laatste jaar van de opleiding Commerciële Economie en ik moet bekennen dat ik echt een langstudeerder ben geworden (in haar stem klinkt trots).

… met een goede reden!

Ja, de zorg voor mijn ouders is toegenomen en ik heb een tussenjaar genomen omdat ik het collegegeld niet kon betalen. Ik ben toen als nanny in het buitenland gaan werken. Ik verzorg mijn ouders met heel veel liefde. Toch blijft het zwaar om fulltime zorgtaken te combineren met studie, werk en een sociaal leven. Ik heb financiële stress ervaren terwijl ik mijn hele leven heb gewerkt. Het kopen van een treinkaartje was soms een uitdaging. Het emotioneert me nu ik erover nadenk …

Dat snap ik. Betekenen zorgtaken voor meer studenten met zorgtaken financiële stress?

Ja, mantelzorgen betekent niet alleen sociale of fysieke impact, maar ook financiële kwetsbaarheid. Ik heb studenten gesproken die het vanwege zorgtaken extra krap hadden.

Misschien even terug naar waar jij voor staat, hoe definieer jij als ervaringsdeskundige ‘mantelzorg’?

In de context van onze school is dat 'een student met zorgtaken', die langdurige zorg verleent aan een ouder, een broer, een familielid, of zelfs een buurvrouw. Mantelzorgen is ook je zorgen maken om iemand en dat heeft een enorme impact op je mentale gezondheid, je sociale leven, je studieloopbaan en hoogstwaarschijnlijk ook je studieresultaten. We horen het regelmatig terug als we in gesprek gaan met studenten. Het is in zo'n situatie een hele uitdaging om je studie af te ronden. Ik merk dat studenten vaak de erkenning en begrip missen vanuit hun opleiding, een docent of hun studiegroep. Daar willen we verandering in brengen.

Je kan natuurlijk ook niet aan iemand zien of iemand zorgtaken of een zorgverantwoordelijkheid heeft.

Dat klopt. Leg maar eens uit dat je de deadline niet haalt omdat je moeder, vader of zusje ziek is. De verhalen zijn soms schrijnend en emotioneel. Zo sprak ik een student waarvan de moeder terminaal was én de vader ook ernstig ziek. Hij werd ineens het hoofd van het gezin. Of een moeder van twee kinderen die nachtdiensten draait op Schiphol omdat haar echtgenoot kampt met mentale problemen. In dit soort verhalen komt naar voren dat er helaas te weinig flexibiliteit is vanuit vanuit de opleidingen. Als we kijken naar de onderwijs- en examenregeling, dan is dat niet ingebed in beleid, daar ben ik tegenaan gelopen. Dat kan beter.

Er ligt dus een druk op mantelzorgers, maar rust er ook een taboe op het onderwerp?

In eerste instantie identificeerde ik mezelf niet met de term mantelzorger en dat geldt voor veel studenten met zorgtaken. Ze hebben het van jongs af aan meegekregen en denken 'als ik het niet doe, wie dan?' Er is geen taboe, maar het gaat om de identificatie. Studenten praten er tegen ons makkelijk over. De studenten die wij kennen zijn heel veerkrachtig, het zijn 'eerstelijns hulpverleners' die een geweldige bijdrage leveren in de maatschappij. Geen taboe dus, maar er mist erkenning.

Kun je het moment beschrijven dat je besefte dat je hier iets mee moest?

Ik was lid van de CMR en als er over de onderwerpen diversiteit, inclusie en studentwelzijn werd gesproken, was ik de enige die aandacht vestigde op de rol van mantelzorgers. Het leek in die tijd alsof studentenwelzijn vooral met corona te maken had, maar het is van alle tijden. Studerende mantelzorgers zijn vaak onzichtbaar, mentaal overbelast en financieel kwetsbaar. Deze groep werd niet benoemd. Ik wilde verandering bewerkstelligen en ben gaan onderzoeken welke platforms er binnen de HvA bestaan. Ik kwam erachter dat er van alles is voor studenten met een functiebeperking, voor studenten met een vluchtelingenachtergrond, voor studenten met een Caribische achtergrond … Maar niks voor deze groep. Eén op de vier jongeren tussen de 16 en 25 jaar in Nederland heeft zorgtaken. Dat betekent dat er op de HvA misschien wel 9.000 studenten met zorgtaken rondlopen.

Rosa van der Zwet

Medewerker studentzaken

Als coördinator van de platformen HvAnti, Limitless, Students that Matter en natuurlijk Studenten Met Een Zorgtaak, vind ik het heel erg mooi dat Naznin als student, studentmedewerker en ervaringsdeskundige een prominente plek krijgt in dit magazine. Het doel van al onze platformen is extra ondersteuning geven, zodat studenten soepeler door hun studie doorlopen. Voor studenten met een zorgtaak gaat dat in eerste instantie om erkenning voor hun situatie. We zijn momenteel aan het onderzoeken wat we nog meer kunnen betekenen. We werken vanuit de drie pijlers community, informatievoorziening en verandering van beleid. Het is fijn om daaraan met Naznin samen te werken. Ze is energiek, gepassioneerd en was toen ik haar leerde kennen blij om haar verhaal te kunnen doen. Ik zag meteen dat het heel erg nodig was om hiermee aan de slag te gaan. Van de jongeren met zorgtaken loopt een tiende tegen serieuze problemen aan. Mentaal, sociaal, praktisch en financieel. Een zorgtaak definieren we als volgt: de langdurige zorg (langer dan drie maanden, meer dan acht uur per week) voor een familielid, naaste, instellings-bewoner of een huisgenoot. De zorgen die je als verzorgende om zo’n persoon hebt moet je bij die acht uur optellen. Studenten die zich hierin herkennen of vragen hebben adviseren wij om Studentinfo in de gaten te houden, daar komt binnenkort meer informatie beschikbaar.

‘ÉÉN OP DE VIER JONGEREN TUSSEN DE 16 EN 25 JAAR IN NEDERLAND HEEFT ZORGTAKEN. ALS WE DAT OP DE POPULATIE VAN DE HVA PROJECTEREN MOETEN ER ZO’N 9.000 STUDENTEN MET ZORGTAKEN RONDLOPEN’

De ‘activist’ in jou wil dat onder de aandacht brengen en zorgen dat ze op een andere manier kunnen meedoen in het systeem?

Een student met zorgtaken start vaak met een 0-3 achterstand. Ik kwam in gesprek met de afdeling Studentenzaken waar ze het idee omarmden en me koppelden aan Rosa van der Zwet, coördinator platformen. Ik ben een activist en zij is praktisch, dat maakt ons een goed team. Ons eerste idee was het organiseren van evenementen om bewustzijn te creëren, maar ik heb altijd gezegd: ‘Dat is leuk en belangrijk, maar met koffiedrinken veranderen we niks.’ We moeten inzetten op verandering van beleid. We hebben wel een topsportstatus op de HvA, dus waarom geen mantelzorgstatus?

Waar lopen mantelzorgers binnen de HvA concreet tegenaan, zodat we beter kunnen signaleren?

Deze studenten vragen niet veel, maar een beetje extra tijd tijdens een tentamen en flexibele deadlines kunnen enorm helpen. We hebben op de HvA een hele diverse studentpopulatie. Op studenten met een biculturele achtergrond wordt eerder een beroep gedaan met betrekking tot zorgtaken. Als een studentendecaan dan oppert om op jezelf te gaan wonen, dan is dat in zo’n situatie niet helpend. Dat geldt ook voor hulp van buitenaf inbrengen. Dat is vaak lastig omdat een ouder niet goed Nederlands spreekt of er niet voor openstaat. We hebben meer nodig dan empathie. Decanen, opleidingsmanagers en docenten van de HvA mogen cultureel sensitiever worden en kunnen leren om door te vragen. Doortastend zijn, want geloof mij, deze informatie moet je echt uit studenten met zorgtaken trekken.

Wat zou die decaan dan moeten vragen? ‘Heb je zorgtaken?’, of begint het gewoon met ‘hoe gaat het met je en wat kan ik voor je betekenen?’

Dat allereerst. Het gesprek op gang brengen en vervolgens door durven vragen. We hebben een student gesproken die van de opleiding is vertrokken omdat ze zich gediscrimineerd voelde. Terwijl ze het wel naar haar zin had op de opleiding. De drempel om naar een decaan te gaan is gewoon heel erg hoog. Zelf heb ik ook een slechte ervaring.

Hoe zou je willen dat de HvA omgaat met studenten met mantelzorgende taken?

Om te beginnen moet je je bias kennen en daarna opzij zetten. Een student is geen cijfer. Het gaat om doorvragen. Je moet kijken hoe je een student kan ondersteunen of doorverwijzen. Het is belangrijk om na een advies in contact te blijven om te kijken hoe het uitpakt en altijd de mogelijkheid voor een extra gesprek openhouden.

Als we inzoomen op het platform dat jullie ontwikkelen, wat staat er nu?

We hebben nog geen naam, maar werken vanuit drie pijlers: community, verbeterde informatievoorziening en beleid. We willen het thema belegd krijgen in de onderwijs- en examenregeling. We worden daarbij geholpen door collega’s van de topsportregeling en studentenwelzijn. Dat is fijn, want we hebben mensen nodig die ons steunen en koppelen aan de juiste personen. Daarnaast zijn we bezig met een eigen website met links naar mantelzorgorganisaties.

‘WE WERKEN VANUIT DRIE PIJLERS: COMMUNITY,VERBETERDE INFORMATIE‑VOORZIENING EN BELEID. WE WILLEN HET THEMA BELEGD KRIJGEN IN DE ONDERWIJS‑ EN EXAMENREGELING’

Hoe reageren ‘mantelzorgende’ studenten?

De community is voor hen erg waardevol, studenten voelen zich empowered en minder alleen. Het geeft een powerboost om te zien dat we impact maken. Het platform is de stem van de mantelzorgende student. Er wordt positief en goed op gereageerd en we zien dat ze ons weten te vinden. Onze kracht is dat we dicht bij studenten staan, weten wat zich in hun leefwereld afspeelt en de vertaalslag kunnen maken. Er zijn ook veel wetenschappelijke artikelen, maar daar heeft een mantelzorgende student maar weinig aan. Wij hebben een praktische benadering met een community focus. Omdat deze studenten de ervaring van ‘het studentenleven’ niet kennen, organiseren we ook ontspanning. We hebben twee succesvolle netwerkevenementen georganiseerd. Tijdens de week van de jonge mantelzorger organiseren we een symposium om een dialoog op gang te brengen tussen mantelzorgende studenten en medewerkers van de hogeschool.

Wat kunnen medestudenten doen voor studenten met zorgtaken?

Ze kunnen allereerst begrip tonen, door het gesprek aan te gaan en flexibel te zijn richting een student met zorgtaken. Blijf in contact en communiceer erover, wees lief voor elkaar. Ik heb gemerkt dat de vraag ‘hoe gaat het met je?’ vaak heel oppervlakkig gesteld wordt. Weinig mensen zitten te wachten op een verhaal over hoe je je moeder moest helpen met haar rollator. Misschien omdat het vooral voor de ander een emotioneel beladen onderwerp wordt, als ik vertel hoe het met me gaat. Ga het gesprek echt aan. En er zijn natuurlijk ook medewerkers met zorgtaken, het beleid met er ook voor hen komen.

Heb je nog andere tips voor de HvA?

Ik vind dat het op de HvA veel inclusiever kan en dat het vanuit een bredere visie benaderd moet worden. Er is aandacht nodig voor de onzichtbare, vaak kwetsbare studenten, zodat er begrip komt voor overbelasting, sociaal isolement, studieuitval, mentale gezondheid en financiële kwetsbaarheid.

En nu heb je een ECHO Award gewonnen. Daarmee wil ik je natuurlijk van harte feliciteren, maar wat is het en wat heb je nou eigenlijk gewonnen?

De ECHO Award is een prijs voor biculturele studenten in het hbo en wetenschappelijk onderwijs. Kanshebbers zijn studenten die zich hard maken voor diversiteit en inclusie. Volgens de jury is het me gelukt om impact te creëren in het onderwijs met concrete en praktische voorstellen. De jury vond dat ik een vernieuwend thema had opgepakt door specifiek aandacht te vragen voor studerende mantelzorgers. De minister zei bij het uitreiken van de Award dat diversiteit en inclusie een veelgehoord thema is, maar dat het geen loze woorden mogen worden. Inclusie suggereert volgens hem dat iedereen een plaats moet vinden in een vastomlijnde omgeving. Maar het gaat er volgens de minister niet om of jij in het systeem past, maar of het systeem zich voldoende aan ons aanpast. Ik heb met deze prijs een zesweekse, volledige verzorgde reis naar Los Angeles gewonnen. Mijn familie was natuurlijk heel erg trots en we moeten nog even afstemmen hoe het thuis precies gaat verlopen, maar ze zijn erop voorbereid.

Hoe hoop je terug te komen, want deze erkenning moet wel iets met je doen, toch?

Ik voel me vereerd dat ik de ECHO award heb gewonnen, maar ik ben het meest trots op het feit dat ik studerende mantelzorgers een stem heb gegeven. Zowel binnen als buiten de HvA. Het is een belangrijk onderwerp dat heel onderwijsland aangaat en het is mijn vurige wens dat dit onderwerp ook hoog op de agenda komt van mbo-raad en de universiteiten. Gelukkig zijn er ook goede voorbeelden. Zo heeft Hogeschool Saxion de mantelzorgstatus al en Hogeschool Rotterdam heeft een routekaart voor zorgende studenten opgezet. Daar kan de HvA van leren.

Wat wil je bereiken met het platform?

Ik hoop dat onze community binnen de HvA groeit en zich duurzaam zal ontwikkelen. Dat we beleidsverandering voor elkaar gaan krijgen. Dat studentendecanen over ons kunnen dromen, dat het onderwerp op ieders netvlies gebrand staat en dat de zichtbaarheid en de erkenning er komt. Deels is die droom al verwezenlijkt en ik ga onvermoeibaar door. Het is pas genoeg als er geen enkele student meer van school gaat vanwege de zorgtaken of omdat die niet serieus genomen wordt.

Wat is de droom voor jezelf?

Ik wil door blijven studeren en ik zou heel graag naar Harvard gaan, waar ik Innovation, Education and Technology wil studeren. Waarom? Ik heb nee-zeggers in mijn leven gehad, mensen die niet in me geloofden, die vinden dat je al gek genoeg doet als je normaal doet, maar ik wil mezelf uitdagen en tegen de stroom ingaan als dat nodig is. Ik wil de lat hoog leggen. Hoe het me gaat lukken weet ik niet, maar Harvard is mijn droom.